ميثم سليماني
اين روزها لابي‌ها نقشي تعيين‌كننده در روابط خارجي ميان كشورها ايفا مي‌كند. به خصوص در كشوري مانند ايالات متحده اهميت اين لابي‌ها دوصد چندان مي‌شود. چرا كه مذاكرات پشت پرده اين لابي‌ها با كنگره امريكا و كاخ سفيد مي‌تواند بر تصميم‌گيري اين دو نهاد مهم امريكا تاثيرگذار باشد. از همين رو به طور معمول نزديك‌ترين متحدان امريكا در طول ساليان متمادي بيشترين سرمايه‌گذاري را در زمينه لابي‌ها براي تاثيرگذاري بر نهادهاي قدرت در ايالات متحده انجام داده‌اند ولي در اين بين ساير كشورهاي غيرمتحد نيز چاره‌اي جز حضور در عرصه لابيگري در امريكا براي تغيير فضا به سود خود ندارند. تجزيه و تحليل لابي‌هاي خارجي طي يك سال گذشته كه توسط مركز لابي‌هاي نمايندگان خارجي FARA به ثبت رسيده نشان مي‌دهد كه در داخل اين لابي‌ها گردش مالي بسيار بالايي وجود دارد. برخي منابع عنوان مي‌كنند كه اين لابي‌ها براي تاثيرگذاري بر سياست امريكا به طور رسمي بيش از نيم ميليارد دلار در مجموع هزينه مي‌كنند كه مي‌توان آن را رقم قابل توجهي در اين عرصه دانست و كشورهاي خارجي نيز براي اثر‌گذاري در اين زمينه هزينه مي‌كنند.
بزرگ‌ترين سرمايه‌گذاران در اين عرصه كره جنوبي و ژاپن هستند كه مي‌توان آنها را نزديك‌ترين متحد ايالات متحده دانست. كشورهايي همچون، كانادا، آلمان، امارات متحده عربي و عربستان نيز در رتبه‌هاي بعدي قرار دارند و در اين بين چيني‌ها كه متحد امريكا محسوب نمي‌شوند نيز سعي كرده‌اند سرمايه‌گذاري گسترده‌اي در اين زمينه انجام دهند. گفته مي‌شود كره جنوبي به عنوان اولين لابيگر در ايالات متحده سالانه 62 ميليون دلار براي اين امر هزينه مي‌كند. هر كشوري به اندازه بضاعت، منافع و چالش‌هايي كه در امريكا دارد وارد عرصه سرمايه‌گذاري براي لابي‌ها در ايالات متحده مي‌شود. حتي برخي گزارش‌ها حاكي از آن است كشورهايي مانند روسيه و چين نيز بخشي از پول خود را صرف اقدامات مخفيانه و غيررسمي براي لابي در ايالات متحده مي‌كنند تا به طور عمومي در بحث‌ها حضور رسمي نداشته باشند.
جيمز تروبرگ استاد دانشگاه كه در زمينه لابي‌ها فعاليت مي‌كند معتقدند است كه اطلاعات ثبت شده در FARA تنها نوك يك كوه يخ است. لابي‌ها روش‌هاي متعددي براي تاثيرگذاري بر نگرش‌ها در ايالات متحده دارند. حتي مشخص نيست كه اين لابي‌ها تا چه حد شفاف هستند و ممكن است رقم‌هايي كه به صورت غيررسمي جابه‌جا مي‌شود بسيار فراتر از چيزي باشد كه به صورت رسمي اعلام مي‌شود. حتي ممكن است افرادي نفوذ داشته باشند كه در ليست لابيگران به صورت رسمي ثبت نشده باشند.
عربستان سعودي و رژيم اسراييل سابقه بسيار گسترده‌اي در تبليغات خود در عرصه افكار عمومي امريكا دارند، در حالي كه لابي‌هاي مجزايي هم براي حمايت‌هاي نظامي بيشتر ايالات متحده از خود دارند تا امريكا ارتباطاتي در بالاترين سطح با آنها داشته باشد كه از جمله مهم‌ترين آن فروش سلاح است. ريچارد پولز يك استاد قانون اساسي در دانشكده حقوق نيويورك به يواس‌نيوز مي‌گويد: «شگفت‌آور است كشورهايي در امريكا لابي بسيار قدرتمند دارند كه روابط بسيار فشرده و نزديك نظامي و اقتصادي با ايالات متحده دارند.» به نظر مي‌رسد كشوري مانند عربستان سعودي به راحتي از فضاي به وجود آمده در لابي‌ها استفاده مي‌كند تا نگاهي متفاوت از آن‌چيزي كه هست در امريكا و حتي ساير كشورهاي جهان به نمايش بگذارد. از همين رو در بخشي از اقدامات خود نيز موفق است و حتي برخي قوانين عليه خود را يا دور مي‌زند يا خنثي مي‌كند.
لابي‌ها به نفع عربستان سعودي
در گزارشي كه واشنگتن پست به تازگي منتشر كرده در ماه مارس 2018 سفير وقت عربستان سعودي در واشنگتن يك كادر لابيگر را به سفارت دعوت كرد تا يك چالش جدي را رفع و رجوع كنند. محمدبن سلمان وليعهد عربستان سعودي قصد داشت به‌طور رسمي به ايالات متحده سفر كند و اين در حالي بود كه چهارماه پيش از آن تعداد زيادي از خانواده سلطنتي و نخبگان عرصه كسب و كار كه قدرت زيادي در اين كشور داشتند توسط وي دستگير شدند. همزمان كنگره امريكا طي لايحه‌اي دوحزبي تلاش كرد تا به حمايت ايالات متحده در حملات عربستان سعودي به يمن پايان دهد. حمايتي كه از سال 2015 آغاز و تا به امروز ادامه دارد. خالد بن سلمان سفير عربستان سعودي در نشستي كه ظهر روز 12 مارس برگزار شد در جلسه‌اي طولاني جزييات سفر شاهزاده سلمان را به امريكا شرح مي‌دهد. در اين نشست تعدادي از لابيگران مهم امريكايي كه در تيم انتقالي ترامپ نيز حضور داشتند به كمك سفير سعودي آمدند. هشت روز پس از آن طرح كنگره به شكست انجاميد. اتفاقي كه عملا گزارش سازمان ملل در خصوص يمن كه آن را بزرگ‌ترين بحران انساني در جهان خوانده بود را ناديده گرفت. اين اتفاق در حالي رخ داد كه محمدبن سلمان در كاخ سفيد مورد استقبال با شكوه توسط دونالد ترامپ قرار گرفت. اين موفقيت نشان داد كه يك لابي قدرتمند تا چه حد مي‌تواند به نفع يك كشور عمل كند. عربستان اكنون در امريكا نه‌تنها از طريق سرمايه‌گذاري و خريد تجهيزات نظامي از پيمانكاران امريكايي نفوذ خود در امريكا را حفظ مي‌كند، بلكه در سال 2017 پرداخت‌هاي عربستان به لابي‌ها و مشاوران در واشنگتن بيش از 3 برابر گذشته شده است. علاوه بر همه اين هزينه‌ها و سرمايه‌گذاري‌ها، عربستان از يك مزيت مهم برخوردار است چرا كه توانسته يك رابطه گرم با رييس‌جمهور ايالات متحده برقرار كند و از همه مهم‌تر محمدبن سلمان روابطي بسيار صميمي با جرد كوشنر مشاور و داماد ترامپ برقراركرده تا عملا در سياست‌هاي خاورميانه‌اي ايالات متحده بسيار تاثيرگذار باشد. اين روابط را مي‌توان فراي آن‌چيزي دانست كه پيش از اين ميان ايالات متحده و عربستان سعودي وجود داشته است.
از همين روست كه جنايت‌هاي عربستان در يمن ديده نمي‌شود و حتي با وجود جنايتي مانند قتل جمال خاشقجي روزنامه‌نگار سعودي در كنسولگري عربستان سعودي در استانبول، ايالات متحده سعي مي‌كند نرم‌ترين موضع ممكن را اتخاذ كند. خالد بن سلمان سفير عربستان سعودي كه اكنون به كشور خود بازگشته و گفته مي‌شود كه به احتمال زياد ديگر به واشنگتن باز نخواهد گشت، در طول يكسال گذشته همواره تلاش كرده با قانونگذاران امريكايي و لابي‌هاي امريكايي جلسات متعددي برگزار كند و حتي از او عكس‌هايي منتشر شده كه نشان مي‌دهد رفت و آمد فراواني به ساختمان كپيتول هيل _محل كنگره امريكا- داشته است. حتي گفته مي‌شود كه عربستاني‌ها پيشنهاداتي براي خبرنگاران در سي‌ان‌ان و فاكس نيوز ارايه دادند كه آنها را به مسابقات راگبي با پروازهاي اختصاصي اعزام كنند، كه گفته مي‌شود جيك تپر از سي‌ان‌ان و برت باير از فاكس نيوز آن را قبول نكردند. طبق گزارش واشنگتن‌پست شايد بتوان گفت تعداد كمي از گروه‌هاي لابي و اتاق فكرها اعلام كرده‌اند كه پيشنهادهاي دريافت پول از سوي عربستان سعودي را رد كرده‌اند. از همين رو به نظر مي‌رسد كه عربستان سعودي به هر گروهي كه نفوذي در امريكا داشته يك پيشنهاد مالي داده است. يكي از عوامل لابيگر عربستان سعودي در واشنگتن عنوان كرد: رابطه عربستان سعودي با ايالات متحده بسيار مهم است و مشاركت عربستان در مقابله با تهديد ايران براي امنيت جهاني، امنيت منطقه و از جمله امنيت اسراييل بسيار مهم است.
در طول دوسال گذشته و به خصوص با روي كار آمدن دونالد ترامپ در امريكا، سعودي‌ها تلاش‌هاي خود را براي تقويت روابط با ايالات متحده تشديد كرده‌اند. گفته مي‌شود كه هزينه‌هاي پادشاهي عربستان در زمينه لابي و مشاوره كه از 3/14 ميليون دلار در سال 2015 به 7/7 ميليون دلار در سال 2016 كاهش يافته بود و براساس گزارش‌هاي عمومي در سال گذشته اين رقم به 3/27 ميليون دلار رسيده است. طبق اسناد مركز ثبت لابيگران از سال 2016 به اين سمت بيش از 200 نفر به‌عنوان نمايندگان منافع عربستان ثبت‌نام كرده‌اند. البته در كنار عربستان سعودي امارات متحده عربي نيز حتي حضوري قدرتمند‌تر و پرهزينه‌تر در امريكا دارد. امارات متحده عربي سال 2014با بيش از 14 ميليون دلار سرمايه‌گذاري دولتي در بخش لابي توانست در رتبه اول دولت‌هاي سرمايه‌گذار در اين چارچوب قرار گيرد. اكنون نيز در سال 2017 طبق آخرين گزارش‌ها امارات متحده عربي حدود 30 ميليون دلار به صورت سالانه در اين زمينه هزينه مي‌كند و پس از كره و ژاپن بزرگ‌ترين سرمايه‌گذاري را در بخش لابي امريكا دارد. عربستان و امارات با سرمايه‌گذاري‌هاي مشترك در موسسه بروكينز و موسسه خاورميانه توانسته‌اند به مخازن بزرگ تحليلي دست پيدا كنند. هرچند اين موسسات پس از قتل خاشقجي عنوان كردند كه درخصوص كمك‌هاي عربستان بازنگري انجام خواهند داد. كريس مورفي سناتو دموكرات ايالت كانتيكت كه مخالف جدي جنگ در يمن محسوب مي‌شود، معتقد است كه يكي از سياست‌هاي مفتضح در سياست خارجي كنوني واشنگتن روابط خاص و خدشه‌ناپذير ميان ايالات متحده و عربستان است. او با طعنه به ترامپ مي‌گويد: افراد باهوشي كه سياست خارجي مي‌دانند و به دفتر شما رفت و آمد مي‌كنند اين موضوع را مي‌دانند. اما به نظر مي‌رسد كه آنها پول زيادي از كشورهاي حاشيه خليج فارس دريافت مي‌كنند.
طبق گزارش واشنگتن پست يكي از بزرگ‌ترين و مهم‌ترين موسسات مهمي كه عربستان سعودي در آن نفوذ دارد موسسه خاورميانه است كه يكي از منابع مهم اطلاعاتي و تهديدي در اين منطقه بحراني و حساس است. اين موسسه توسط ريچارد كلارك اداره مي‌شود و در طول ساليان گذشته مشاوره‌هاي جدي در تنظيم سياست خارجي دولت‌هاي رونالد ريگان، بوش و بيل كلينتون در خاورميانه ارايه داده است. اين موسسه بين سال‌هاي 2016 و 2017 بين 25/1 ميليون دلار تا 4 ميليون دلار در حمايت از منافع عربستان سعودي پول دريافت كرده است.
در سال 2016 نيز اين موسسه حدود 20 ميليون دلار از امارات متحده عربي دريافت كرده است. گروه MSL كه يكي از گروه‌هاي لابيگر محسوب مي‌شود بين سال‌هاي 2016 و 2017 حدود 3/6 ميليون دلار پول دريافت كرده است كه برخي اعضاي آن نيز تا اوايل سال جاري عضو هيات‌مديره موسسه خاورميانه بودند.
گفتني است لابي طرفداران عربستان در سال 2016 متحمل يك شكست بزرگ شد. آن هم هنگامي بود كه يك لايحه در حمايت از خانواده‌هاي جانباختگان حادثه تروريستي 11 سپتامبر در كنگره امريكا به نام جاستا به تصويب رسيد. قانوني كه اجازه مي‌داد خانواده‌هاي قربانيان عليه عربستان سعودي شكايت كنند. اما با حضور دونالد ترامپ در راس قدرت امريكا و بازيابي دوباره لابي عربستان سعودي در امريكا عملا اين قانون كارايي چنداني پيدا نكرد.
تري استرادا كه شوهرش در مركز تجارت جهاني كشته شده بود يكي از شاكيان اصلي دادرسي در برابر پادشاهي سعودي بود. او گفت سعودي‌ها در مبارزه خود بسيار كثيف هستند. چرا كه گفته مي‌شود عربستان سعودي از كهنه سربازان جنگ براي لابي استفاده مي‌كند، زيرا اين احساس وجود دارد آنها تنها افرادي هستند كه مي‌توانند در برابر خانواده‌هاي قربانيان 11 سپتامبر موفق عمل كنند. گفته مي‌شود اين كهنه سربازان بر اساس پرونده‌هايي كه از منافع سعودي حمايت شده است، به هتل ترامپ در واشنگتن دعوت مي‌شدند و در نهايت 270 هزار دلار براي اقدامي كه در اين پرونده‌ها انجام داده بود دريافت مي‌كنند. اين كهنه سربازان حتي نمي‌دانند كه اين اقدام از سوي عربستان سازماندهي شده چراكه گروه لابي MSL اين پرونده را پيش مي‌برد.
ارتباطات شخصي
هنگامي كه دونالد ترامپ نامزد رياست‌جمهوري امريكا بود، اقدام اوباما در وتوي قانون جاستا را شرم‌آور خواند اما خود او بلافاصله سعي كرد تا روابط نزديكي با عربستان سعودي ايجاد كند. ابتدا توماس جي باراك يكي از دوستان ترامپ كه طي 3 دهه در خاورميانه كسب و كار داشته و با چهره‌هاي قدرتمند سعودي، قطر و امارات متحده عربي ارتباط داشت اولين ارتباط‌ها را برقرار كرد. در ماه مي2016 باراك، كوشنر را به سفير با‌نفوذ امارات متحده عربي در ايالات متحده يعني يوسف العطيبي معرفي مي‌كند كه يكي از متحدان عربستان نيز شناخته مي‌شود. باراك درباره ديدار با رهبران منطقه‌اي ديگر از جمله امير قطر صحبت كرد. او حتي وعده ديدار با شاهزاده قدرتمند سعودي يعني محمد بن سلمان را به ترامپ داد. چند ماه پس از حضور ترامپ در كاخ سفيد كوشنر و محمد بن سلمان در يك ناهار كاري باهم ملاقات كردند. آنها بلافاصله روابط نزديكي برقرار كردند و تماس‌هاي متعدد تلفني با يكديگر داشتند. برخي مقام‌هاي امنيتي نيز نگران اين اتفاق بودند كه كوشنر ارتباطي بدون چارچوب را پيش ببرد.
يك معادله ساده
اتحاد 75ساله ميان عربستان سعودي و ايالات متحده بر اساس يك نظم ساده ساخته شده است. تقاضاي امريكا براي نفت عربستان و درخواست عربستان براي فروش تسليحات و حمايت نظامي از اين كشور. معادله‌اي كه مي‌توان تمامي حواشي رابطه دو كشور را بر مبناي آن حل كرد. ليدا دنت محقق نظارت بر لابي‌هاي امريكا مي‌گويد: پادشاهي عربستان سعودي يك ارتش واقعي از لابيگران و شركت‌هاي قوي دارد كه از اين طريق منافع خود را در اين راه ترويج مي‌كنند. از طرفي ديگر موسسه تحقيقات صلح بين‌المللي استكهلم گزارش داده است كه عربستان سعودي تقريبا يك پنجم صادرات سلاح امريكا را در پنج سال گذشته به خود اختصاص داده است. مجموعه شرايط در روابط ميان عربستان و ايالات متحده نشان مي‌دهد، كه سعودي‌ها پس از روي كار آمدن دونالد ترامپ بيشترين سرمايه‌گذاري را روي لابي‌ها انجام دادند تا بتوانند چهره‌اي متفاوت را از خود به نمايش بگذارند. از همين رو جاي تعجب ندارد با اين حجم از سرمايه‌گذاري عربستان در امريكا جنايت‌ها در جنگ يمن ديده نمي‌شود و همه‌چيز به نحوي از سمت امريكا سرپوش گذاشته مي‌شود. اين معادله‌اي است كه روابط عربستان و ايالات متحده را هرچند در شماي كلي ساده اما در هم تنيده كرده است.